आरोग्यनामा ऑनलाईन – दुधात भरपूर पौष्टिक घटक असल्याने त्याचा आहार म्हणून वापर केला जातो. शरीर आणि बुद्धीला आवश्यक पोषण दूधातून मिळते. दूध थंड, वात आणि पित्त दोषाला संतुलित करते. गायीचे दुध सर्वात पौष्टिक असून दुध, भूक शांत करते. मात्र, काहींना दुध पचत नाही. पोट फुगते किंवा वारंवार खराब होते. दुधाची गुणवत्ता कमी झाल्यामुळे असे होते. तसेच पचनतंत्र मजबूत नसल्यासही दुध पचत नाही. दुध पिण्याचे आयुर्वेदामध्ये काही नियम असून ते पाळल्यास दुध सहज पचते. शिवाय आरोग्यास त्याचा लाभ होतो.
अनेकजण दुधात साखर टाकून पितात. परंतु, रात्री दुधात साखर टाकून पिऊ नये, असे केल्यास दुधाचा जास्त फायदा होतो, असे आयुर्वेदात म्हटले आहे. दुध पिताना गायीचे एक किंवा दोन चमचे तूप टाकले तरी चालते. सध्या प्रत्येक वस्तू पॅकिंगमध्ये मिळते. दूधही पॅकिंगमध्ये मिळत असल्याने अनेकजण हेच दुध वापरतात. पॅकिंगमधील दुध ताजे नसते आणि जैविकही नसते. ताजे, जैविक आणि रासायनिक प्रक्रिया न केलेले दुध उत्तम असल्याचे आयुर्वेदात म्हटले आहे.
काही लोकांना कच्चे दुध पिणे आवडते. फ्रीजमधून दुध काढून न उकळता तसेच पिणे आरोग्यासाठी चांगले नाही. दुध उकळून, गरम असताना प्यावे. दुध पिताना जड वाटत असेल तर त्यामध्ये थोडेस पाणी टाकावे. असे दुध सहज पचते, असे आयुर्वेदात म्हटले आहे. शक्यतो गायीच्या दुधाचे सेवन करावे. देशी गायीचे दुधच सर्वात जास्त आरोग्यदायी असल्याचे आयुर्वेदात म्हटले आहे. ज्यांना दुध पचत नाही त्यांनी दुधामध्ये चिमुटभर अद्रक, लवंग, विलायची, केशर, दालचिनी आणि जायफळ टाकून दूध प्यावे. यामुळे पोटात अतिरिक्त उष्णता वाढते आणि दुध पचते.