आरोग्यनामा ऑनलाइन टीम – दूर आणि जवळचे अस्पष्ट दिसत असलेल्यांना डोळ्यांच्या क्षमतेच्या आधारे वारंवार चष्मा बदलावा लागतो. आता चष्म्याला असलेल्या एका स्क्रूच्या माध्यमातून चष्म्याची लेन्स क्रमांकानुसार नियंत्रित करता येईल. या लेन्सचा शोध १९६८ मध्ये लागला होता. १९६८ मध्ये भौतिकशास्त्रज्ञ लुइस अल्वारेज यांना नोबेल पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले होते. त्या अल्वारेजच्या नावाने ही लेन्स ओळखली जाते. या तंत्रज्ञानात प्रत्येक लेन्समध्ये सरकणारे दोन भाग असतात. हेच भाग नियंत्रित करून नजरेनुसार क्षमता कायम राखली जाते.डोळ्यांच्या क्षमतेच्या हिशेबाने नियंत्रित होणाऱ्या चष्म्यांमुळे जवळचे किंवा दूरचे पाहण्यासाठी त्रास असणाऱ्याना हा चष्मा खूपच उपयोगी ठरणार आहे. दुसऱ्या व्यक्तीच्या क्षमतेनुसारही हे चष्मे नियंत्रित करता येतात. हे चष्मे ६ ते +३ पर्यंतच्या दृष्टिदोषानुसार नियंत्रित होतात. म्हणजे डॉक्टरांच्या सल्ल्यानुसार चष्म्यांचा वापर करणाऱ्या ९० टक्के लोकांसाठी हे तंत्रज्ञान सोयीचे आहे.
हा विशेष चष्मा तयार करणाऱ्या इंग्लंडच्या अॅडलेन्स कंपनीने दोन चष्मे बनवले आहेत. त्यातील पहिले स्क्रूने नियंत्रित होणारे लेन्स आहेत. स्क्रूने नियंत्रित होणारे प्रत्येक लेन्सचे दोन भाग असून ते एकमेकांवर जागा बदलून दृष्टिदोषानुसार नियंत्रित होतात. या लेन्सच्या भागांमध्ये वेगवेगळ्या क्रमांकांसाठी निश्चित फोकस आहे. दुसऱ्या प्रकारच्या लेन्स सिलिकॉन ऑइलने दृष्टिदोष दूर करणाऱ्या आहेत. या लेन्स जपानच्या बाजारपेठेत आल्या आहेत. या लेन्स माध्यम आणि प्रकाश परावर्तनाच्या सिद्धांतावर काम करतात. उदाहरणार्थ जेव्हा प्रकाश हवेतून तरल पदार्थात प्रवेश करतो, तेव्हा त्याची किरणे एका विशिष्ट कोनामध्ये तिरपी होतात.
चष्म्याच्या फ्रेमच्या दोन्ही बाजूने असलेल्या स्क्रूच्या माध्यमातून लेन्समध्ये सिलिकॉन ऑइल पंप केला जातो किंवा बाहेर काढला जातो. सिलिकॉन ऑइल तंत्रज्ञानावर काम करणारे चष्मे फक्त एकदाच नियंत्रित केले जाऊ शकतो, कारण फोकसच्या हिशेबाने फीट होताच त्यातील स्क्रू काढून घेतला जातो. इकडे-तिकडे सरकणाऱ्या लेन्सपासून तयार झालेले चष्मे अनेकवेळा नियंत्रित केले जाऊ शकतात. १५ विकसनशील देशांमध्ये या चष्म्यांचा पथदर्शी प्रकल्पाअंतर्गत वापर करण्यात येत आहे. काही वर्षांपूर्वी चेन्नई येथील अरविंद पेत्र रुग्णालयातही या चष्म्यांचा वापर करण्यात आला होता; परंतु विचित्र आकारामुळे नंतर हा वापर बंद करण्यात आला.७ ते २१ वयोगटातील चष्मा लावणाऱ्या लोकांची दृष्टिक्षमता दरवर्षी बदलत असते. ४० ते ६० वर्षे वयोगटातील लोकांची क्षमता दोन ते तीन वर्षांमध्ये बदलते. सरासरी दर महिन्याला क्षमतेत ०.५ ते ०.७५ पर्यंत एवढा बदल होतो. या बदलांनुसार काम करणारे प्रोग्रेसिव्ह लेन्स आधीपासूनच बाजारपेठेत उपलब्ध आहेत; परंतु दुर्बिणीसारखे नियंत्रित होऊ शकणाऱ्या लेन्समुळे खूप फायदा होतो.