आरोग्यनामा ऑनलाईन- आयुर्वेदात औषधी वनस्पती म्हणून त्रिफळ्याचा उपयोग केला जातो. या औषधी वनस्पतीचे काही प्रमाणात फायदे व तोटे देखील आहेत. त्रिफळा घेतल्याने शरीराला कशी मदत होते. वाचा …
त्रिफळा म्हणजे काय?
त्रिफळा पावडर ३ औषधी वनस्पतींची बनलेली आहे. आवळा, विभीत्की आणि हरिताकी. तुम्ही आवळ्या बद्दल ऐकले असेलच पण हरीताकी आणि विभीत्कीबद्दल माहिती असणारी मोजकेच माणसे आहेत. आवळा हे एक फळ आहे, जे लोकांना अमलाकी नावाने देखील माहीत आहे. आवळा फायबर, खनिजे आणि अँटिऑक्सिडेंट घटकांसह समृद्ध आहे. याशिवाय यामध्ये व्हिटॅमिन सी आढळते. ते पचन तंत्र निरोगी ठेवते. हे केवळ संक्रमणाशी लढण्यासाठीच उपयुक्त नाही तर बद्धकोष्ठतेची समस्या देखील दूर करते. विभीत्की एका वनस्पतीच्या रूपात आढळते. आयुर्वेदात वेदना कमी करण्यासाठी याचा उपयोग केला जातो, त्यात भरपूर अँटी-ऑक्सिडेंट असतात. तसेच यकृताची समस्या, मधुमेह इत्यादी बरे करण्यासाठी हे उपयोगी ठरते. हरिताकी आयुर्वेदात एक महत्त्वाची औषधी वनस्पती म्हणून देखील ओळखली जाते. त्रिफळाचा प्रभाव उष्ण आहे. असे म्हणतात की कोणतीही जास्त प्रमाणात गोष्ट खूप वाईट असते. त्रिफळाचेही असेच काहीसे आहे. जास्त प्रमाणात सेवन केल्याने शरीराचे नुकसान होऊ शकते. अशा परिस्थितीत चिंताग्रस्तपणा इत्यादी समस्यांचा सामना करावा लागतो.
त्रिफळाचे फायदे
डोळ्यांसाठी प्रभावी
दृष्टी सुधारण्यासाठी त्रिफळा खूप फायदेशीर आहे. त्याच्या सेवनाने आपले स्नायू मजबूत होतात. तसेच, काचबिंदू मोतीबिंदू इ. प्रतिबंधित करते. जर डोळे त्रिफळाच्या पाण्याने धुतले तर चिडचिड, लालसरपणा या समस्या दूर करता येतात. गायीचे तूप आणि मधासह त्रिफळा घेतल्यास डोळ्यांच्या समस्या बर्याच प्रमाणात दूर होतात. अँटी-ऑक्सिडेंट घटक देखील भरपूर प्रमाणात आढळतात. दाह कमी करण्यासाठी देखील वापरले जाते. पोटाची समस्या, हृदयाची समस्या, मूत्राशय सुधारणे, वृद्धत्व थांबविणे इत्यादींमध्ये हे खूप फायदेशीर आहे. त्रिफळा वात, पित्त आणि कफ या तिन्हीसाठी अत्यंत फायदेशीर आहे. तो चवदार आंबट, गोड, तुरट, कडू, तिखट आहे.
वजन कमी करण्यात फायदेशीर
जे वजन कमी करण्यासाठी दिवसभर व्यायाम करतात, योग करतात, व्यायाम करतात त्यांना सांगा की त्रिफळा वजन कमी करण्यात खूप उपयुक्त आहे. आपण लक्षात घेतले असेल की ज्या लोकांना पचन प्रणालीची समस्या असते त्यांना जास्त भूक लागते, ज्यामुळे ते आवश्यकतेपेक्षा जास्त आहार घेतात आणि त्यांचे वजन वाढू लागते. अशा परिस्थितीत त्रिफळाच्या सेवनाने पोट सुधारते. पोटाच्या स्नायूंना मजबूत करते आणि त्यांना स्वच्छ देखील ठेवते. अशा परिस्थितीत आपण असे म्हणू शकतो की त्रिफळाच्या सेवनाने वजन कमी होऊ शकते.
त्वचा पांढरी होणे
जर आपल्या त्वचेवर नैसर्गिक चमक आणायची असेल तर त्रिफळाचे सेवन चांगले आहे. तो केवळ मृत पेशींचे पुनरुज्जीवनच करत नाही तर छिद्रेही साफ करतो. जर तुमचे रक्त शुद्ध असेल तर तुमच्या चेहऱ्यावर नैसर्गिक चमक येईल. तो त्वचेतील डाग, मुरुम इत्यादी काढून टाकू शकते.
दात मजबूत करा
त्रिफळामध्ये बॅक्टेरियाच्या वाढीस प्रतिबंध करणारा पदार्थ आणि विरोधी दाहक गुणधर्म आढळतात. ज्यामुळे हिरड्या सुजणे, दात संक्रमण, हिरड्यांमधून रक्तस्त्राव इत्यादी समस्या सहज सुटतात. जर तुम्हाला दातांच्या समस्या असतील तर त्रिफळा रात्रभर पाण्यात भिजवावा आणि सकाळी दात पाण्याने स्वच्छ करा.
केसांची कमजोरी दूर करा
जर आपण केस गळतीच्या समस्येने त्रस्त असाल तर त्रिफळा आपल्याला मदत करू शकेल. असै गुणधर्म त्रिफळामध्ये आढळतात ज्यामुळे केसांची वाढ होते. त्रिफळा केस काळे होण्यासही उपयुक्त आहे. आठवड्यातून दोन वेळा त्रिफळा तेलाने मालिश केल्यास केसांना ताकद येते. त्यात व्हिटॅमिन सी मुबलक प्रमाणात असल्याने केसांच्या आरोग्यासाठी हा एक चांगला पर्याय आहे.
पचन प्रणाली दुरुस्त केली
त्रिफळा केवळ आतडेच शुद्ध करत नाही तर पचनक्रिया निरोगी ठेवण्यासही उपयुक्त ठरतो, त्याचे जास्त सेवन केल्याने शरीराला त्रास होऊ शकतो. या प्रकरणात, त्रिफळा शरीरातील घाण काढून टाकतो आणि पाचक प्रणालीशी संबंधित समस्या दूर करते.
त्रिफळ्याचे तोटे
झोपेवर परिणाम होतो
तज्ज्ञांचा सल्ला घेऊन त्रिफळाच घ्यावा. असे काही लोक आहेत जे रात्री झोपेच्या आधी त्रिफळा घेतात. त्यांना अनिद्रेचा सामना करावा लागतो. त्रिफळा या लोकांमध्ये लघवीचे प्रमाण वाढवतो.
गर्भवती महिलेने दूर राहावे
स्तनपान देणाऱ्या महिला गरोदरपणात त्रिफळापासून दूर असतात.
अतिसार होऊ शकतो
जास्त प्रमाणात सेवन केल्याने पचन तंत्रामध्ये त्रास देखील होतो. जर अतिसार बराच काळ टिकत असेल तर शरीरात पाण्याची कमतरता असते. तसेच याचा परिणाम पोटाच्या स्नायूंवर होतो.
अनियंत्रित कोलेस्ट्रॉल
त्रिफळाचे जास्त सेवन केल्याने रक्तातील साखरेची समस्या उद्भवू शकते. त्याचबरोबर हे कोलेस्टेरॉलची पातळी वाढवत राहते. हृदयरोग असलेल्या लोकांसाठी अशी लक्षणे घातक ठरू शकतात.
काही महत्त्वाच्या गोष्टी
जर कोणत्याही जखमांना त्रिफळाच्या डेकोक्शनने धुतल्यास ते लवकर बरे होतात.
टीप :- वरील लेख हा माहिती म्हणून देण्यात आलेला आहे. यातून आम्ही कोणताही दावा करत नाही. त्यामुळं काहीही करण्याआधी एकदा डॉक्टरांचा किंवा तज्ज्ञांचा सल्ला नक्की घ्या. प्रोफेशनल अॅडव्हाईस म्हणून या लेखाचा वापर करू नये.
काही गोष्टी काहींना सूट होतात तर काहींना सूट होत नाहीत. तसेच काही लोकांना काही पदार्थांची अॅलर्जीही असते. त्यामुळं तुम्हाला अॅलर्जी असणारे पदार्थ वापरणं टाळावं.