आरोग्यनामा ऑनलाईन- सतत वजन कमी होणे, सर्वकाळ थकवा येणे, ही हृदयाच्या संसर्गाची चिन्हे असून अशी अनेक लक्षणे असू शकतात, त्याबद्दल डॉक्टरांकडून जाणून घ्या.
शरीराच्या प्रत्येक भागाचे आरोग्य एकमेकांशी जोडलेले असते. आपण फक्त आपल्या हृदयाच्या आरोग्याबद्दल बोलल्यास आपले हृदय निरोगी राहणे खूप महत्त्वाचे आहे. एंडोकार्डिटिस हा हृदयाशी संबंधित एक धोकादायक रोग आहे जो आपल्या हृदयाशी आणि त्याच्याशी संबंधित अवयवांचे नुकसान करतो. तो सहसा हृदयाच्या आतील स्तर आणि वाल्व्हच्या संसर्गास कारणीभूत ठरतो. आजार, त्याची कारणे व लक्षणे जाणून घेण्यासाठी आम्ही डॉ. नीरज भल्ला श वरिष्ठ संचालक कार्डिओलॉजी, बीएलके सुपर स्पेशालिटी हॉस्पिटल यांच्याशी बोललो. तर, प्रथम एंडोकार्डिटिस म्हणजे काय ते जाणून घेऊया?
एंडोकार्डिटिस म्हणजे काय?
डॉ. नीरज भल्ला यांच्या म्हणण्यानुसार, एंडोकार्डिटिस ही हृदयाच्या अंतर्गत अस्तरात जळजळ होण्याची एक हृदय समस्या आहे. हृदयाच्या या आतील थराला एंडोकार्डियम म्हणतात. यात सहसा हृदयाच्या झडपांचा समावेश असतो. याव्यतिरिक्त, त्यात इंटरव्हेंट्रिक्युलर सेप्टम, कोरडॅ टेंडीनेई, म्युरल एंडोकार्डियम किंवा इंट्राकार्डियक उपकरणांच्या पृष्ठभागाचा समावेश आहे. एन्डोकार्डिटिसच्या जखमांना वनस्पती, प्लेटलेटचे विघटन, फायब्रिन, सूक्ष्मजीवांचे सूक्ष्मजीव आणि प्रक्षोभक पेशी म्हणून ओळखले जाते.
एन्डोकार्डिटिसमुळे एंडोकार्डिटिस … कारणे
डॉ. नीरज भल्ला यांच्या मते, जेव्हा अंत: स्त्राव होतो तेव्हा जंतू, सामान्यत: बॅक्टेरिया आपल्या रक्तात प्रवेश करतात आणि आपल्या हृदयात फिरतात. ते दुर्बल हृदय वाल्व्ह किंवा खराब झालेल्या रक्ताच्या ऊतींशी कनेक्ट होतात. याव्यतिरिक्त, बुरशी किंवा इतर जंतू देखील एंडोकार्डिटिस होऊ शकतात. डॉ. नीरज भल्ला स्पष्ट करतात, की ही परिस्थिती सामान्य परिस्थितीपेक्षा अगदी वेगळी आहे. कारण सहसा, आपल्या रोगप्रतिकारक शक्तीमुळे आपल्या रक्तप्रवाहामध्ये प्रवेश करणारे कोणतेही हानिकारक जीवाणू नष्ट होतात. परंतु आपल्या तोंडात, घशात किंवा आपल्या शरीराच्या इतर भागामध्ये, जसे की आपली त्वचा किंवा आपल्या आतड्यांमधे राहणारे जीवाणू कधीकधी योग्य परिस्थितीत एंडोकार्डिटिस होऊ शकतात. हे सविस्तरपणे समजून घ्या. हे विविध प्रकारचे बॅक्टेरिया आणि बुरशी यामुळे एंडोकार्डिटिस होण्यास कारणीभूत ठरतात.
1. तोंड स्वच्छ ठेवत नाही
आपल्याला हे जाणून आश्चर्य वाटेल की आपले तोंड स्वच्छ करणे आपल्या हृदयाच्या आरोग्याशी जोडलेले आहे. दिवसातून दोनदा ब्रश आणि फ्लॉश न करणे आपल्या तोंडातील हानिकारक जीवाणूंच्या वाढीस प्रोत्साहन देते. तसेच हिरड्या रोगाचा धोका आहे. जर तुम्ही दात आणि हिरड्यांची चांगली काळजी घेतली नाही तर ब्रश केल्याने बॅक्टेरिया तुमच्या रक्तप्रवाहामध्ये प्रवेश करू शकतात आणि आरोग्यास हानिकारक ठरु शकतात.
2. कॅथेटर-
कॅथेटर एक मऊ पोकळ नळी आहे जी मल निचरासाठी मूत्रमार्गाच्या मूत्राशयात पाठविली जाते. बॅक्टेरिया आपल्या शरीरात या पातळ नळ्याद्वारे प्रवेश करू शकतो ज्यास डॉक्टर कधीकधी शरीरातून (कॅथेटर) इंजेक्शन देण्यासाठी किंवा द्रव काढून टाकण्यासाठी वापरतात. जर शरीरात बराच काळ कॅथेटर वापरला गेला असेल तर तो बाधक उद्भवण्याची शक्यता जास्त आहे. उदाहरणार्थ, जर आपण बर्याच दिवसांपासून डायलिसिसवर असाल तर आपल्याकडे एक कॅथेटर असू शकेल, ज्यामुळे एंडोकार्डिटिस होण्याची शक्यता वाढते.
3. बेकायदेशीर औषधांचा वापर
दूषित सुया आणि सिरिंज बेकायदेशीरपणे जसे की हेरॉईन किंवा कोकेन घेण्यासाठी वापरल्या जातात, त्या पुन्हा वापरात आल्या की त्यांच्या मुळे निरोगी व्यक्तिला संक्रमण होऊ शकते.
सामान्य लक्षणे
– सांधे आणि स्नायू वेदना
– श्वास घेताना चेस्ट वेदना
– थकवा
-फ्लू सारखी लक्षणे, ताप आणि थंडी वाजून येणे
– रात्री घाम
– अवघड श्वास
– पाय आणि पोटाला सूज
– अंत: करणात तीक्ष्ण अस्वस्थता
एंडोकार्डिटिसच्या काही गंभीर लक्षणांमध्ये हे समाविष्ट आहेः
– अचानक वजन कमी होणे
– मूत्रात रक्तस्त्राव, जो आपण पाहू शकता आणि आपल्या डॉक्टरांना सांगू शकता.
– आपल्या पायांच्या तळव्यावर किंवा हाताच्या तळव्यावर लाल डाग
– बोटाअंतर्गत लाल आणि मऊ डाग (ओस्लर नोड्स)
– आपल्या डोळ्यांच्या पांढर्या भागामध्ये आणि आपल्या तोंडात जांभळा किंवा लाल डाग, ज्याला पेटी म्हणून देखील ओळखले जाते.
एंडोकार्डिटिस कसा टाळता येतो?
तोंडी स्वच्छता आणि नियमित दंत स्वच्छतेची विशेष काळजी घेतल्यास आपल्या तोंडात जीवाणू तयार होण्याचा धोका कमी होतो आणि रक्तस्त्राव कमी होतो. तोंडी संक्रमण किंवा दुखापतीमुळे एंडोकार्डिटिस होण्याचा धोका देखील कमी होतो. आपल्यावर अँटिबायोटिक्सने दंत उपचार घेत असल्यास, निर्देशित केल्यानुसार आपले प्रतिजैविक सेवन करण्याचे सुनिश्चित करा. आपल्याकडे आधीपासूनच हृदयरोग, हृदयाची शस्त्रक्रिया किंवा एंडोकार्डिटिसचा इतिहास असल्यास एंडोकार्डिटिसच्या लक्षणांवर बारीक लक्ष ठेवा. सतत ताप येणे आणि सतत थकवा याकडे विशेष लक्ष द्या. आपल्याला यापैकी काही लक्षणे आढळल्यास शक्य तितक्या लवकर आपल्या डॉक्टरांशी संपर्क साधा. ही चार कामे टाळण्याचा प्रयत्न करा. जसे
– शरीरात कुठेही छेदन करणे
– टॅटू बनविणे
– हेरोइन किंवा कोकेन सारख्या औषधांचा वापर
– कोणतीही इतर प्रक्रिया जीवाणूंना आपल्या रक्तात प्रवेश करू शकेल. म्हणूनच, एंडोकार्डिटिस संबंधित गोष्टी लक्षात ठेवा आणि हृदयाशी संबंधित इतर आजार टाळण्यासाठी आपला आहार योग्य ठेवा. सक्रिय जीवनशैली अनुसरण करा आणि व्यायाम आणि योगाची दररोज सुमारे ३० मिनिटे सवय लावून घ्यावी.
टीप :- वरील लेख हा माहिती म्हणून देण्यात आलेला आहे. यातून आम्ही कोणताही दावा करत नाही. त्यामुळं काहीही करण्याआधी एकदा डॉक्टरांचा किंवा तज्ज्ञांचा सल्ला नक्की घ्या. प्रोफेशनल अॅडव्हाईस म्हणून या लेखाचा वापर करू नये.
काही गोष्टी काहींना सूट होतात तर काहींना सूट होत नाहीत. तसेच काही लोकांना काही पदार्थांची अॅलर्जीही असते. त्यामुळं तुम्हाला अॅलर्जी असणारे पदार्थ वापरणं टाळावं.