आरोग्यनामा ऑनलाइन टीम – आहारात काही पदार्थांचा अपण फायदेशीर म्हूणन समावेश करतो आणि नेमक्या तो पदार्थ हानिकारक ठरतो. तर कधी कधी हानिकारक पदार्थ लाभदायक ठरतो. असे घडले की थोडे विचित्र वाटते. मात्र, असे क्वचितच घडते. आहारात कोणते पदार्थ घ्यावेत, आणि कोणते घेऊ नयेत याविषयी आपल्याला माहित असले पाहिजे. याच आहाराबाबत आणि काही पदार्थांबाबत लोकांच्या मनात अनेक समज-गैरसमज कायम घर करून असतात. अशा पदार्थांबाबत आपण सत्य काय आहे, हे जाणून घेणार आहोत.
भरपूर नाश्त्यामुळे शरीर सडपातळ राहते, असा काही जणांचा समज असतो. यातील नेमके सत्य काय आहे, हे जाणून घेतले पाहिजे. याबाबत तज्ज्ञ सांगाता की, भरपूर नाश्ता केल्यास ओव्हरइटिंग म्हणजेच भुकेपेक्षा जास्त खाण्याची समस्या नियंत्रित होते, मात्र शरीर सडपातळ राहत नाही. जर्मन संशोधकांनी जवळपास ४०० लोकांवर एक संशोधन केले. यामध्ये असे आढळून आले की, भरपूर नाश्ता केल्यावरही लोक दुपारच्या व रात्रीच्या भोजनात तेवढाच आहार घेतात. वजन घटवण्यासाठी खाण्या-पिण्यावर विशेष लक्ष देणे आवश्यक आहे.
दररोज अथवा आठवडाभरात किती अंडी खावीत याबाबतही अनेकजणांचे विविध समज आणि गैरसमज आहेत. नेमकी किती अंडी खाणे आरोग्यासाठी हितकारक आहे. याबाबत तज्ज्ञ सांगतात की, आठवड्यात दोन वा तीन अंड्यांचेच सेवन केले पाहिजे, कारण त्यात कोलेस्टेरॉल अधिक असते. तर काही तज्ज्ञ सांगतात की, डॉक्टर जोपर्यंत मनाई करत नाहीत, तोपर्यंत अंड्यांचे यथेच्छ सेवन करता येईल. अंडे खाल्ल्याने कोलेस्टेरॉलची पातळी वाढते, याला काहीही वैज्ञानिक आधार नाही. कारण अनेक वर्षांपासून कोंबड्यांच्या आहारात बोन मील दिले जात नाही. नव्वदच्या दशकात काही कारणांमुळे कोंबड्यांना भोजनात बोन मील देण्यावर बंदी घालण्यात आली.
दृष्टीबाबतही काही गैरसमज आहेत. दृष्टी चांगली राहण्यासाठी चॉकलेट उपयोगी आहे की नारळपाण याविषयी मतमतांतरे आहेत. परंतु, रीडिंग विद्यापीठातील संशोधकांच्या मते, ३५ ग्रॅम डार्क चॉकलेटचे सेवन केल्यानंतर डोळ्यांची क्षमता १७ टक्क्यांनी वाढू शकते. कोकोमध्ये आढळणारे फ्लेवोनॉल्स हे अँटिऑक्सिडंट्स दृष्टी वाढवण्याचा हमखास उपाय आहे. कारण त्यामुळे नायट्रिक आम्लाची निर्मिती मोठ्या प्रमाणात होते. रक्तवाहिन्या विस्तारण्यास व रेटिनापर्यंत रक्त पोहोचवण्यात ते उपयोगी असते. डार्क चॉकलेटमध्ये फ्लेवोनॉल्स अधिक असते, म्हणून ते मिल्क चॉकलेटपेक्षा अधिक फायदेशीर असते.
आणखी एक साशंकता म्हणजे स्ट्रॉबेरी सुरकुत्या, श्वासाचा दुर्गंध दूर करते की पोटाच्या समस्या, याबाबत वेगवेळे समज आहेत. पोटाचा अल्सर आणि अधिक अल्कोहोल वा अ‍ॅस्पिरीन औषधामुळे होणाऱ्या गॅस्ट्रिक समस्या कमी करते. स्ट्रॉबेरीचे सेवन केल्यावर पोटाशी निगडित समस्या कमी करता येतात. स्ट्रॉबेरीचे सेवन केल्यानंतर लायसोझाइम या अँटिसेप्टिक एन्झाइमची निर्मिती होते. तो स्टमक लायनिंगला सुरक्षा प्रदान करतो.
फळे व भाज्यांबाबतही काही शंका असतात. फळे व भाज्यांच्या केवळ तीन सव्र्हिंगही घेता येतात. एका संशोधनानुसार, पाच पोर्शनही दररोज पुरेसे नाहीत. प्रत्येक अतिरिक्त पोर्शनमुळे हृदयरोगांपासून बचाव होतो. आठ पोर्शन साइझ दररोज आहारात समाविष्ट केल्यास हृदयरोगांमुळे होणाऱ्या मृत्यूचा धोका तीन पोर्शन साइझ घेणा-यांच्या तुलनेत २२ टक्के कमी करता येतो. दातांच्या आरोग्याबाबतही काही साशंकता असते. कुणी म्हणते सफरचंदाने दातांची हानी होते तर कुणी म्हणते की सोड्याने दाताची जास्त हानी होते.
याबाबत तज्ज्ञ सांगतात की, जवळपास १००० महिला व पुरुषांवर करण्यात आलेल्या संशोधनानुसार नियमितरीत्या सफरचंदाचे सेवन करणा-या लोकांच्या दातांचे ३.७ पट जास्त नुकसान होते. सफरचंद अ‍ॅसिडिक असते आणि त्यात चार चमचे साखर असते. तर सोडायुक्त पेयाच्या प्रत्येक कॅनमध्ये आठ चमचे साखर असते. सोडा ड्रिंक्स पिण्यासाठी सफरचंद खाण्यापेक्षा जास्त वेळ लागतो. म्हणून सफरचंद जास्त हानिकारक आहे. सफरचंद खाल्ल्यानंतर पाणी प्यावे किंवा सोबत दूध, चीज घ्यावे. त्यामुळे त्यात असलेल्या कॅल्शियममधून अ‍ॅसिड न्यूट्रलाइझ होईल.
तसेच डिप्रेशनमध्येचहा, कॉफी की चॉकलेट फायदेशीर आहे, याबाबतही वेगवेगळी मते आहेत. जर्नल ऑफ द अमेरिकन मेडिसिन असोसिएशनच्या एका अहवालानुसार, ज्या महिला चार कप कॉफी एका दिवसात पितात, त्या खिन्न होण्याची शक्यता १५ टक्के कमी असते. लागोपाठ १० वर्षे जवळपास ५१ हजार महिलांवर करण्यात आलेल्या संशोधनात त्यास दुजोरा मिळाला आहे. कॅफिनमुळे मेंदूत सक्रिय होणा-या अ‍ॅडेनॉइसिन रसायनाचा परिणाम कमी होतो आणि खिन्नता दूर पळते. अँटिडिप्रेसेंटही अ‍ॅडेनॉइसिन रिसेप्टर्स ब्लॉक करतात.
