आरोग्यनामा ऑनलाइन टीम – उन्हाळ्यात आरोग्याशी संबंधित अनेक प्रकारचे आजार वाढतात. इलेक्ट्रोलाइट असंतुलन (Electrolyte Imbalance ) ही एक अशी समस्या आहे ज्यामुळे बर्‍याचदा अस्वस्थ वाटते. इलेक्ट्रोलाइट असंतुलन शरीरात जास्त प्रमाणात किंवा कमी प्रमाणात पाण्यामुळे होऊ शकते (Electrolyte Imbalance Symptoms), ही समस्या सामान्यत: उन्हाळ्यात डिहायड्रेशन (Dehydration) किंवा पाण्याच्या कमतरतेमुळे दिसून येते (Electrolyte Imbalance Symptoms In Summer).
इलेक्ट्रोलाइट्स हा एक प्रकारचा खनिज पदार्थ आहे. जो शरीराला कार्य करत राहण्यासाठी सतत आवश्यक असतो. शरीरातील पाण्याचे संतुलन राखणे, पेशींना पोषक द्रव्ये पोहोचविणे, टाकाऊ पदार्थ बाहेर काढणे, मज्जातंतूंना सिग्नल पाठवण्यास मदत करणे, स्नायूंना आराम देणे, मेंदू आणि हृदयाचे कार्य सुधारण्यास मदतनीस म्हणून त्यांची विशेष भूमिका असते (Electrolyte Imbalance Symptoms).
सोडियम, पोटॅशियम, कॅल्शियम, मॅग्नेशियम, फॉस्फेट, क्लोराईड (Sodium, Potassium, Calcium, Magnesium, Phosphate, Chloride) यासारखी मूलद्रव्ये इलेक्ट्रोलाइट्स व्यवस्थित ठेवण्यास उपयुक्त ठरतात. या पोषक तत्वांमध्ये असंतुलन झाल्यास शरीरात अनेक प्रकारच्या समस्या उद्भवू शकतात. सर्व लोकांना त्यांच्या लक्षणांवर विशेष लक्ष देणे आवश्यक आहे (Electrolyte Imbalance Causes And Prevention).
इलेक्ट्रोलाइट असंतुलन का उद्भवते (Why Electrolyte Imbalance Occurs) ? :
वैद्यकीय अहवालानुसार, जेव्हा व्यक्तीच्या शरीरात पाण्याचे प्रमाण खूप कमी होते तेव्हा इलेक्ट्रोलाइट असंतुलन होऊ शकते. इलेक्ट्रोलाइट असंतुलन किंवा पाण्याची कमतरता अशी अनेक कारणे असू शकतात. उलट्या-जुलाब असलेल्या लोकांना, पुरेसे द्रव न घेणे, जास्त घाम येणे, लघवीचे प्रमाण वाढवणारी औषधे घेणे, मूत्रपिंड किंवा यकृत रोग असलेल्या लोकांना इलेक्ट्रोलाइट असंतुलनाचा धोका जास्त असतो.
इलेक्ट्रोलाइट असंतुलनाची लक्षणे (Symptoms Of Electrolyte Imbalance) :
इलेक्ट्रोलाइट असंतुलन ही समस्या जेव्हा वाढते तेव्हा याची काही चिन्हे दिसू शकतात. काही रुग्णांमध्ये रक्त तपासणीशिवाय ही समस्या आढळून येत नाही. समस्या वाढत असताना इलेक्ट्रोलाइट असंतुलनामुळे हृदयाचा ठोका, थकवा-सुस्ती, मळमळ-उलट्या, अतिसार किंवा बद्धकोष्ठता आणि पोटात पेटके (Heartbeat, Fatigue-Lethargy, Nausea-Vomiting, Diarrhea Or Constipation And Abdominal Cramps) येऊ शकतात. अशी लक्षणे कायम राहिल्यास त्याबाबत तज्ज्ञांचा सल्ला घ्या.
पाणी पिणे महत्त्वाचे (Drinking Water Is Important) :
जेव्हा इलेक्ट्रोलाइट असंतुलन शोधले जाते तेव्हा डॉक्टर आपल्या स्थितीच्या तीव्रतेवर आधारित उपचार प्रक्रिया वापरतो. सर्वसाधारणपणे, शरीरातील खनिजांची कमतरता दूर करण्यासाठी लक्षणे कमी करण्यासाठी इंट्राव्हेनस फ्लुइड्स आणि आणखी काही औषधे वापरली जाऊ शकतात.
इलेक्ट्रोलाइटची कमतरता (Electrolyte Deficiency) :
इलेक्ट्रोलाइट असंतुलनाची समस्या टाळण्यासाठी किंवा आपल्याकडे सौम्य पातळीची लक्षणे असल्यास पाणी आणि द्रवपदार्थाचे प्रमाण वाढवावे.
तथापि, द्रव पदार्थांमध्ये स्पोर्ट्स ड्रिंक्स किंवा कोल्ड ड्रिंक्सचे सेवन टाळले पाहिजे.
यासाठी ओआरएसचे किंवा साखर-मीठाच्या पाण्याचे द्रावण दिवसातून अनेक वेळा सेवन करणे विशेषतः फायदेशीर ठरू शकते.
काही परिस्थितींमध्ये, इलेक्ट्रोलाइट असंतुलन देखील गंभीर आणि प्राणघातक समस्या उद्भवू शकते.
अशावेळी तातडीने डॉक्टरांचा सल्ला घेणं गरजेचं आहे.
(Disclaimer : वरील लेखामध्ये सांगितलेले विधी, पध्दती आणि दाव्यांचं आम्ही कुठलंही समर्थन करत नाही.
त्यांना केवळ सल्ला म्हणून घ्यावं. अशा पध्दतीच्या कोणत्याही उपचार / औषध / आहारावर अंमल करण्यापुर्वी डॉक्टरांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे.)
Web Title :- Electrolyte Imbalance Symptoms | electrolyte imbalance symptoms in summer electrolyte imbalance causes and prevention
